ભારત એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે. અહીં મોટી વસ્તી ખેતી કરીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવે છે. વર્ષોથી ખેડૂત માત્ર ખેતી કરીને પોતાનું ઘર ચલાવી રહ્યો છે. આમ છતાં તેમની આર્થિક સ્થિતિ સારી નથી. કારણ કે ભારતમાં ખેતી ખૂબ નફાકારક માનવામાં આવતી નથી. ભૂતકાળમાં મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતોએ દેવું અને ક્યારેક પાક નિષ્ફળ જવાને કારણે આત્મહત્યા કરી છે. જો કે, ખેતી કરીને ઘણા ખેડૂતો લાખો અને કરોડો રૂપિયાની કમાણી પણ કરે છે. ઘણા પ્રકારના પાક છે, જેની મદદથી ખેડૂત આવક વધારી શકે છે. તે જ રીતે, બજારમાં ઘણા પ્રકારના વૃક્ષોની માંગ પણ ખૂબ જ વધારે છે.
આવી જ એક ખેતી છે વાંસની. જેમાં મહેનત ઘણી ઓછી અને કમાણી ઘણી વધારે છે. વાંસનો પાક લગભગ 40 વર્ષ સુધી વાંસ આપતો રહે છે. આ પાક માટે સરકાર દ્વારા સબસિડી પણ આપવામાં આવે છે. વાંસ એ અમુક ઉત્પાદનોમાંથી એક છે જેની સતત માંગ રહે છે. કાગળના ઉત્પાદકો ઉપરાંત કાર્બનિક કાપડ બનાવવા માટે વાંસનો ઉપયોગ કરે છે જે કપાસ કરતાં વધુ ટકાઉ હોય છે.
વાંસની ખેતી કેવી રીતે કરી શકાય
વાંસનું વાવેતર બીજ, કટીંગમાંથી કરી શકાય છે. તેના બીજ અત્યંત દુર્લભ અને ખર્ચાળ હોય છે. છોડની કિંમત પણ વાંસના છોડની વિવિધતા અને ગુણવત્તા પર આધારિત હોય છે. પ્રતિ હેક્ટર લગભગ 1,500 છોડ વાવી શકાય છે. તેનો પાક લગભગ 3 વર્ષમાં તૈયાર થાય છે અને આ સમય દરમિયાન તેની કિંમત પ્રતિ છોડ 250 રૂપિયા છે. તમને 1 હેક્ટરમાંથી લગભગ 3-3.5 લાખ રૂપિયાની કમાણી થશે. તેની ખેતીની સૌથી સારી વાત એ છે કે વાંસનો પાક 40 વર્ષ સુધી ચાલે છે.
ખેતી માટે જમીન
વાંસની ખેતી માટે જમીન તૈયાર કરવાની જરૂર નથી. ફક્ત ધ્યાનમાં રાખો કે જમીન ખૂબ રેતાળ ન હોવી જોઈએ. તમે તેને 2 ફૂટ ઊંડો અને 2 ફૂટ પહોળો ખાડો ખોદીને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરી શકો છો. તેમજ વાંસનું વાવેતર કરતી વખતે ગાયના છાણના ખાતરનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. રોપ્યા પછી તરત જ છોડને પાણી આપો અને એક મહિના સુધી દરરોજ પાણી આપો. 6 મહિના પછી અઠવાડિયે તેને પાણી આપો.
હવામાન
અતિશય ઠંડા સ્થળોએ વાંસની ખેતી કરવામાં આવતી નથી. તેને ગરમ આબોહવાની પરિસ્થિતિઓની જરૂર છે, પરંતુ 15 ડિગ્રીથી નીચેનું હવામાન વાંસ માટે યોગ્ય નથી. આજે ભારતનો પૂર્વ ભાગ વાંસનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક છે. વાંસ મોટાભાગે જંગલ વિસ્તારોમાં ઉગાડવામાં આવે છે અને 12% થી વધુ જંગલ વિસ્તાર વાંસનો છે. કાશ્મીરની ખીણો સિવાય ક્યાંય પણ વાંસની ખેતી કરી શકાય છે.
વાંસની માંગ
જો આપણે વાંસની માંગની વાત કરીએ તો, ગામડામાં લોકો તેનો ઉપયોગ ઘર અથવા ફર્નિચર બનાવવા માટે કરે જ છે, સાથે સાથે મોટા શહેરોમાં પણ વાંસથી બનેલી વસ્તુઓની જોરદાર માંગ છે. સજાવટની વસ્તુઓ, ચશ્મા, લેમ્પ જેવી તમામ વસ્તુઓ વાંસમાંથી બનાવવામાં આવે છે.
